Congresthema 2018: Vertrouwen in christelijksociale politiek

Inleiders
Aan het jaarcongres van de Vereniging Groen van Prinsterer op 2 februari 2017 hebben Ruth Peetoom en Piet Adema, partijvoorzitters van respectievelijk CDA en CU, hun medewerking toegezegd. Met het oog op de toekomst zullen zij hun ‘politieke beweging’ positioneren en profileren. Prof. Tom van der Meer - schrijver van het boek “De kiezer is niet gek” (Spectrum uitgeverij ISBN 978 90 00 352746) en winnaar van de Prinsjesboekenprijs 2017-  zal bij wijze van aftrap ingaan op de rol en de toekomst van politieke partijen.

Vertrouwen in de toekomst
Het nieuwe kabinet, waarin het CDA en de CU beide zijn vertegenwoordigd, schrijft in de inleiding van het regeerakkoord: “Als het erop aankomt, lossen we in Nederland problemen samen op. Daarmee hebben we alles in huis om de grote vraagstukken van deze tijd aan te kunnen. We hebben vertrouwen in de toekomst”. In het CDV-lentenummer, getiteld “De toekomst van politieke partijen”, (Uitgeverij Boom, Amsterdam, ISSN 0167-9155) wordt gezocht naar antwoorden op de vraag hoe politieke partijen hun maatschappelijke basis kunnen herontdekken. De maatschappelijke basis en het vaste kernelectoraat van partijen is fors kleiner geworden. Er is sprake van een verbroken verbinding tussen politieke partijen en de samenleving. Duidt het versnipperde politieke landschap op de zwakte van ons democratische systeem of bewijst het juist de kracht daarvan?

Congresthema
Binnen deze context is gekozen voor het congresthema: ‘Vertrouwen in christelijksociale politiek’.
Wat is de toekomstige rol en betekenis van politieke partijen? Hoe dient te worden omgegaan met de grote verantwoordelijkheid die politieke partijen in ons democratisch bestel hebben? Hoe onderhouden wij de instituerende rol die zij hebben om onze samenleving verantwoord vorm te kunnen blijven geven? En meer in het bijzonder: wat is in dit verband de specifieke verantwoordelijkheid van politici van CDA, CU en SGP? Daarbij dienen ook christelijksociaal denkenden binnen ander politieke partijen (GroenLinks, PvdA en SP) te worden opgemerkt. Denk aan de Banningvereniging, Trefpunt PvdA en de Linker Wang. Hoe kan de christendemocratische en/of de christelijksociale beweging vandaag en in de toekomst nog onderscheidend zijn? Misschien zelfs een sleutelrol vervullen? De wereld, ons land, de samenleving hunkert naar……….

De kiezer is niet gek
Volgens Tom van der Meer functioneert de democratie in Nederland uitstekend. Het vertrouwen in de democratie is groot, machthebbers worden met scepsis gemonitord en de kiezer is gaan kiezen. Precies zoals het hoort in een volwassen democratie.
Een zeker gebrek aan vertrouwen in de politiek zit in de democratie ingebakken. We zouden niet anders willen. Niet de kiezer is het vertrouwen in de politiek verloren; de politiek lijkt eerder het vertrouwen in de kiezer verloren. Zijn politieke partijen wellicht uit de tijd en wordt het misschien tijd voor bredere bewegingen waarbinnen idealen en duidelijk te onderscheiden visies voor de toekomst doorklinken?

Christelijke politiek
Over de vraag of christelijke politiek of evangelische politiek of christelijk geïnspireerde politiek mogelijk is zijn boekenkasten vol geschreven. De vraag is onverminderd actueel. Het gedachtegoed van de christelijksociale beweging is te rijk om op zolder te laten versloffen.
Hoe positioneren de twee partijen zich ten opzichte van de grote vraagstukken van vandaag? Kunnen zij nog onderscheidend zijn en het verschil maken binnen het versnipperde Nederlandse politieke landschap? Wat zijn in dit verband de unieke onderscheiden waarden, verhalen en ankerpunten die door ‘het volk’ nog worden herkend? 
Is er nog wel ruimte om zichtbaar, herkenbaar, betekenisvol en tegelijkertijd invloedrijk te zijn? In een wereld die is aangetast door ontkerkelijking, secularisering, individualisme, schaalvergroting, technocratisering, globalisering en populisme.  Wat is hun architectonische kritiek op de samenleving? Wat zijn onderliggende tijdloze en ‘onaantastbare’ waarden? Hoe kan de christelijksociale beweging (gezamenlijk of afzonderlijk) een baken zijn waarop burgers/ kiezers zich kunnen oriënteren?

Het CDA en de CU hebben een onderscheiden ontstaansgeschiedenis, een andere traditie. Beide partijen zitten vanuit een verschillend perspectief in parlement en kabinet. Zonder gedetailleerd in te gaan op de overeenkomsten en verschillen tussen CU en CDA en zonder het christelijksociale denken te claimen of te monopoliseren is het op zijn minst interessant aan de inleiders te vragen wat met het oog op de toekomst de belangrijkste uitgangspunten, overtuigingen en motieven zijn voor partijvorming en – nog specifieker – christelijk geïnspireerde partijvorming. Dan worden de verschillen en overeenkomsten wel duidelijk en is er in de zaal ongetwijfeld voldoende kritisch vermogen voor boeiende discussies.

2 december 2017
Gauke Zijlstra